Ég styð afdráttarlaust náttúruverndarákvæði í nýrri stjórnarskrá

Félag umhverfisfræðinga hefur sent eftirfarandi spurningu til frambjóðenda til stjórnlagaþings: „Munt þú styðja tillögur þess efnis að umhverfisverndarákvæði verði bætt við íslensku stjórnarskrána, náir þú kjöri til stjórnlagaþings?“

Svar mitt er stutt og fylgir hér:

„Ég styð það mjög afdráttarlaust að í stjórnarskránni verði sérstakur náttúrubálkur þar sem verði að finna ákvæði sem:

• tryggja eignarrétt þjóðarinnar á öllum náttúruauðlindum (og að þessu sé ekki hægt að breyta með lögum)
• koma í veg fyrir framsal á hagnýtingarrétti
• setja upp auðlindasjóð sem verður skilgreindur sem eign komandi kynslóða og nýttur til að byggja upp land og náttúru þeim til hagsbóta
• setji nýtingu náttúruauðlinda ramma sem tryggir sjálfbæra nýtingu sem ekki gengur á rétt komandi kynslóða til sömu náttúrugæða og við njótum.“

RÚV breytir stefnu og stendur sig í stykkinu

Það er ánægjulegt að geta hrósað Ríkisútvarpinu - útvarpi allra landsmanna (eftir að hafa kvartað yfir því áður hér í boggi) fyrir að hafa breytt um stefnu og ákveða að gera það sem stofnun ein og RÚV getur ein gert - taka viðtöl við 500 manns!

Var sjálfur í viðtali í morgun og þetta var hin ánægjulegasta reynsla. Var í fimm manna holli þar sem við áttum fátt sameiginlegt nema að vera frambjóðendur og nöfnin okkar byrjuðu á Á. Frekar fyndið.

Þetta verða líklega um tveir sólarhringar af útvarpsefni, en ég er að vona að það myndist svolítil stemming í kringum þetta, kannski ekki ósvipuð og þegar jólakveðjurnar eru lesnar á Gömlu Gufunni og allir komast í hátíðarskap. Það má kannski segja að við séum að fara halda jólahátíð til heiðurs lýðræðinu þann 27. nóvember.

Hvet alla lesendur til að taka þátt í kosningunum - og auðvitað vona ég að sem flestir setji 5867 í 1. sætið.

Frambjóðendur kynna sig

Glæsileg verðlaunaathöfn

Afhending Hagnýtingarverðlauna Háskóla Íslands var vegleg að vanda. Veitt voru þrenn verðlaun á ólíkum sviðum hagnýtingar þeirrar þekkingar sem starfsmenn og nemendur Háskóla Íslands fást við að afla og miðla. Lýsing á öllum verðlaunahugmyndinum er að finna í frétt á vef skólans.

Í ávarpi sínu sagði háskólarektor m.a.: "Nýsköpun eða hagnýting þekkingar verður sífellt mikilvægari þáttur í starfi háskóla. Háskóli Íslands hefur að undanförnu lagt mikið kapp á nýsköpun í starfi sínu. Leitað hefur verið skipulega að hagnýtanlegum verkefnum, m.a. í gegnum þessa samkeppni. Undanfarin ár hafa hátt í tvö hundruð verkefni verið metin sérstaklega í þessu skyni. Fjölmörg þeirra hafa getið af sér efnisleg verðmæti og fundið sér farveg í öflugum sprotafyrirtækjum." Það er ekki leiðinlegt að hafa tekið virkan þátt í þessari þróun.

Handrit.is hlýtur Hagnýtingarverðlaun HÍ

Líf og fjör í athafnaviku

Til hamingju með þetta bæði þeir sem hlutu verðlaun og ekki síuðr Marel sem stendur að þessari samkeppni meðal framhaldsskólanema. Þær hafa það hlutverk þessar samkeppnir að hvetja markhópana áfram til að sinna nýsköpun og svo verðlauna þá sem koma með snjallar hugmyndir.

Á morgun veitir Háskóli Íslands einmitt sín Hagnýtingarverðlaun á Nýsköpunarmessu á Háskólatorgi. Allir velkomnir þangað, bæði á kynningar og ekki síður þegar verðlaunin verða afhent.

Snilldarlausnin var pappakassi

RÚV er ekki að skilja samfélagslegt hlutverk sitt

Frambjóðendur til stjórnlagaþings hafa margir látið í ljós megna óánægju með að RÚV ákvað að vera ekki með neinar kynningar. Ég tók undir það að setti nafnið mitt á mótmælendalista.

Vonandi hrista þessi mótmæli og fyrirspurnin á Alþingi upp í stofnuninni sem er núna rekin svolítið eins og einkahlutafélag - maður er bara ekki klár á hverjir telja sig vera meiri eigendur en við almenningur.

Vill upplýsingar um kynningu RÚV á frambjóðendum

Öflugra þing og faglegra framkvæmdavald

Stjórnlagaþingi er ætlað samkvæmt lögum um það að fjalla um 8 tilgreind atriði. Hér er það sem mér virðist mikilvægast varðandi skipan löggjafarvaldsins og framkvæmdavalds og valdmörk þeirra.

Meginatriðin eru tvö að mínu mati: Annars vegar þarf að styrkja lýðræðið með því að efla Alþingi miðað við það fyrirkomulag sem hefur þróast á síðustu tveimur áratugum. Það grundvallast á þeirri skoðun minni að Ísland eigi að vera þingræðisríki, þar sem þingið í umboði þjóðarinnar hefur æðsta valdið í samfélaginu. Í því felst bæði að Alþingi á að hafa óskorað löggjafarvald og fjalla sjálfstætt um lagatillögur og sinna eftirliti með framkvæmda- og dómsvaldinu.

Í reynd hefur þingið of oft verið afgreiðslustofnun fyrir frumvörp sem koma frá framkvæmdavaldinu – en mikill meirihluti þeirra frumvarpa sem verða að lögum eru ráðherrafrumvörp og aðkoma þingsins er takmörkuð. Efla þarf þingið hér og sérstaklega hlut þingnefndanna í faglegri yfirferð yfir lagafrumvörp og getu þingmanna til að vinna eigin frumvörp.

Hinn anginn í því að efla þingið er lýtur að eftirlitshlutverki þess með framkvæmdavaldinu. Það er til staðar í dag í gegnum Ríkisendurskoðun og Umboðsmann Alþingis og hafa báðar þessir aðilar veitt framkvæmdavaldinu mikilvægt aðhald. En betur má ef duga skal. Sú hugmynd að styrkja sjálfstæði þingnefnda þannig að þær geti kvatt ráðherra og aðra embættismenn á sinn fund þar þingnefndirnar hafi vald til að knýja fram svör er góð hugmynd sem þarf að útfæra í nýrri stjórnarskrá.

Til að tryggja að þingið sé fært um að starfa á öflugi þátt en nú er ætti samhliða að grípa til þriggja ráða:
• Fækka á þingmönnum um að minnsta kosti þriðjung
• Ráðherrar eiga ekki að eiga sæti á þingi
• Efla þarf stuðning við þingmenn þannig að þeir njóti fullnægjandi sérfræðiaðstoðar

Hitt meginatriðið er að tryggja að framkvæmdavaldið vinni sem ein heild með því að auka sameiginlega ábyrgð ríkisstjórna og draga úr ráðherraræði. Til þess þarf að breyta stjórnarskránni því í dag fara ráðherrar einir með allt vald til ákvarðana og því er ekki í reynd um neinar sameiginlegar ákvarðanir ríkisstjórna að ræða þótt oft sé komist svo að orði um pólitískt samkomulag sem næst við ríkisstjórnarborðið. Nokkrar leiðir eru færar hér sem stjórnlagaþing þarf að taka afstöðu til. Einn liður í því er að efla formleg völd forsætisráðherra þannig að hann geti í reynd verkstýrt ríkisstjórninni og komið i veg fyrir að einstakir ráðherrar séu að taka ákvarðanir sem jafnvel stangast á. Íhuga þarf hvort ekki sé rétt að breyta fyrirkomulaginu þannig að einstakir ráðherrar geti ekki einir og án samþykkis tekið bindandi ákvarðanir – heldur þurfi samþykki t.d forsætisráðherra eða jafnvel embættismanna til að þær öðlist gildi. Stjórnlagaþing þarf að ræða þá mögulegar fyrirmyndir um hvernig er hægt að breyta hlutunum, því eitt af því sem kom skýrt fram í rannsóknarskýrslu Alþingis er að fyrirkomulagi ráðherraeinræðis verður að breyta.

Til viðbótar við breytingar á ráðherraræði þarf að efla fagmennsku í stjórnsýslu og skýra betur boðvald og tengsl stjórnmálamanna og embættismanna. Fagmennska verður ekki tryggð í stjórnarskrá heldur bara í framkvæmd, en með því að setja ákvæði í stjórnarskrá um að við ráðingar í opinberar stöður skuli eingöngu horft til faglegra sjónarmiða er hægt að setja skorður við pólitískum ráðningum því þá er hægt að kæra ráðningar til dómstóls sem getur úrskurðað þær ógildar ef faglegum sjónarmiðum hefur ekki verið framfylgt. Jafnframt þarf að styrkja stöðu embættismanna gagnvart stjórnmálamönnum og leggja þeim ríkari upplýsinga- og frumkvæðisskylur á herðar.

Veitir ekki af jákvæðum fréttum

Þessari þjóð veitir ekki af góðum fréttum; þótt kvótinn sé ekki eins mikil og stundum áður þá er þetta þó í áttina og kannski verður hægt að bæta við kvótann í lok janúar. Sjávarútvegurinn er svo sannarlega að leggja sitt af mörkum í að koma okkur í gegnum þessa efnahagslægð.

Loðnukvóti verði 200 þúsund tonn

Mikilvæga samninga á að vanda til en ekki hraðsjóða

Öllum má ljóst vera að Ögmundur Jónasson er á móti aðild að ESB. Gildir þá líkast til einu hver niðurstaðan í samningum verður um þau álitamál sem hann nefnir í fréttinni. Ögmundi liggur á að komast í þann slag að sannfæra þjóðina um að við eigum ekki erindi inn í ESB og því rekur hann þá pólitík að rétt sé að hraða ferlinu eins og hægt er.

Við ættum að hafa lært það af hrunadansi undanfarinna missera að hrana ekki að mjög mikilvægum ákvörðunum sem hafa munu áhrif á gervallt samfélagið til langs tíma. Þess vegna er þessi málflutningur ráðherrans óábyrgur gagnvart þjóðinni þótt hann þjóni pólitískum hagsmunum ráðherranns sjálfsagt ágætlega. 

Það er afar mikilvægt að við vöndum okkur við þessa samningsgerð alla og að þjóðin kynni sér vel hvað felst í hugsanlegri aðild. Slíkt kallar á tíma og það mun kosta einhverja fjármuni enda er um framtíðarhagsmuni þjóðarinnar að tefla. Álita- og hagsmunamálin eru miklu fleiri en Ögmundur lætur í veðri vaka. Engin ábyrg stjórnvöld geta lagt til að þjóðin taki afstöðu til þess hvort Ísland eigi að ganga í ESB á grundvelli einungis þriggja atriða og Evrópusambandsríkin sem eru viðsemjendur okkar munu ekki samþykkja slíka nálgun. Þetta er því óábyrgt pólitískt púðurskot hjá Ögmundi. 

Vill fá niðurstöðu strax í skýr mál

Get ekki sagt ég sakni þess

... að George W. Bush sé ekki lengur æðsti yfirmaður Bandaríkjahers. Verð eiginlega að viðurkenna að ég er dálítið feginn.

Saknar dekursins

Verk að vinna í kynningarmálum

Jákvæðu fréttirnar eru þær að meira en helmingur kjósenda er þegar búinn að ákveða að kjósa og aðeins 11% er ákveðnir í að kjósa ekki. Það er því talsvert verk fyrir höndum hjá frambjóðendum og yfirvöldum í kynningarmálum næstu tvær vikurnar.

Í fyrsta lagi þurfa allir að leggjast á eitt með að fá sem flesta af þeim sem eru óákveðnir að mæta á kjörstað; trúverðugleiki stjórnlagaþings verður því meiri sem kosningaþátttakan er meiri. 70-75% þátttaka í svona kosningu væri mjög góð.

Í öðru lagi þurfum við frambjóðendurnir að kynna okkur ... svo ég bendi á agusthjortur.is ... og leggja ríkt að fólki að velja sem flesta frambjóðendur þannig að atkvæði þeirra nýtist örugglega.

Rúmur helmingur ætlar að kjósa